Mini przewodnik po odruchach niemowlęcych

Dzieci rodzą się wyposażone w cały zestaw odruchów, będących mimowolnymi,

fizycznymi reakcjami wyzwalanymi przez określone bodźce. 

Po co natura wyposażyła nas w taki zestaw odruchów? 

Dziecko po przyjściu na świat musi nagle samo pobierać pokarm, oddychać. Znajduje się wokół niego o wiele więcej bodźców niż w bezpiecznym, ciepłym brzuchu mamy.
Odruchy pomagają w przystosowaniu do życia w zupełnie innym środowisku i pomagają noworodkowi przetrwać. Chociażby odruch poszukiwawczy- automatyczny obrót główki w stronę dotykanego policzka. Odruch ten pomaga malcowi uchwycić brodawkę podczas karmienia.
Odruchy niewątpliwie pomagają zaadaptować się w świecie a także są reakcją nie do końca rozwiniętego układu nerwowego, który musi sobie radzić z zagrożeniami na, które mały organizm jest narażony. Pozwalają dziecku na reakcję na nowe bodźce płynące ze środowiska. Są one sterowane przez podkorowe ośrodki mózgu w związku z tym są niezależne od naszej woli.

Kiedy odruchy powinny wygasnąć i dlaczego ?

Odruchy pierwotne powinny zacząć wygasać około 6 miesiąca życia. Dziecko zaczyna wkraczać w dalszy etap rozwojowy i odruchy noworodkowe przestają spełniać swoją funkcję- są zbędne.
Jeśli tak się nie dzieje może to świadczyć o problemach związanych z rozwojem układu nerwowego i istnieje ryzyko wykształcenia nieprawidłowych i niedojrzałych zachowań. Dojdzie do sytuacji w której 2 latek będzie stosował wzorce zachowań, które są typowe dla noworodków.

Rodzaje odruchów

1. Odruch chwytny ( Palmara)- umieszczając palec w dłoni noworodka, zaciśnie on wokół niego swoją piąstkę. Chwyt może być na tyle mocny, że pozwoli na podniesienie dziecka.
Najłatwiej  jest go zaobserwować w pierwszych 3 miesiącach życia dziecka.

Skutki niewygaśnięcia odruchu: 

• osłabiony rozwój motoryki małej,
• obniżona zdolność manualna,
• trudności w mowie i artykulacji ze względu na trwałe powiązanie w układzie nerwowym między ręką a ustami,
• nadwrażliwość dłoni

2. Odruch Moro- pojawia się w momencie, gdy dziecko zostaje przestraszone jakimś nagłym dźwiękiem, jest to reakcja na pojawiające się zagrożenie. Charakteryzuję się nagłym wyprostowaniem kończyn i wygięciem pleców w łuk i odrzuceniem główki w tył. Potem następuje powolne objęcie klatki piersiowej. W trakcie tego odruchu może dojść do uwalniania hormonu stresu, przyspieszenia akcji serca i oddechu.

Skutki niewygaśnięcia odruchu:
Jeśli odruch utrzymuję się powyżej 6 miesiąca życia oznacza to, że dziecko jest w stanie ciągłej gotowości na ewentualne zagrożenie.

• nadwrażliwe na wszystkie bodźce płynące z otoczenia, układ nerwowy nie potrafi odrzucać informacji, które nie są zagrażające- wręcz przeciwnie, skupia swoją uwagę na każdym bodźcu, hałasie i każdej informacji, 
• bojaźliwość, 
• nadmierne pobudzenie, 
• trudności w nawiązywaniu kontaktów z otoczeniem,

3. Odruch poszukiwawczy- automatyczny obrót główki w stronę dotykanego policzka. Odruch ten pomaga malcowi uchwycić brodawkę podczas karmienia. Obecny do 4 miesiąca życia.

Skutki niewygaśnięcia odruchu: 

• trudności w rozwoju ruchów języka niezbędnych do wykształcenia umiejętności żucia. 
• problemy w przyjmowaniu pokarmów stałych
• nadwrażliwośc w rejonie warg, ust, języka

4. Asymetryczny toniczny odruch szyjny (ATOS)- dziecko odwraca główkę na bok. Od strony twrzy rączka i nóżka się prostuje, od strony potylicy kończyny są zgięte. Odruch ten występuję już w zyciu płodowym i ułatwia przechodzenie dziecka przez kanał rodny w trakcie porodu.
Wygada, aby zrobić miejsce kolejnym umiejętnościom rozwojowym takim jak; pełzakowanie i raczkowanie.

Skutki niewygaśnięcia odruchu: 

• problemy z pełzakowaniem i raczkowaniem
• zaburzone poczucie równowagi
• problem z nauką chodzenia
• wykonywanie ruchów jednostronnych zamiast naprzemiennych przy skakaniu, chodzeniu

5. Odruch Galanta- gdy dziecko ułożone na brzuszku podrażnimy z boku na wysokości lędźwiowej to dojdzie u niego do zgięcia tułowia w stronę bodźca.

Skutki niewygaśnięcia odruchu:

• problemy z utrzymaniem prawidłowej postawą ciała
• przyczyna powstawania skoliozy
• negatywny wpływ na chód

6. Odruch toniczno blędnikowy (TOB)- możemy zaobserwować ten odruch w zgięciu i wyproście.
W zgięciu wywołany jest ruchem głowy do przodu. Powoduje to przyjecie pozycji zgięciowej u noworodka. TOB w wyproście to ruch głowy w tył, któremu towarzyszy wyprost rąk i nóg.
Odruch ten umożliwia noworodkowi napięcie jednej grupy mięśni i rozluźnienie innej, ćwiczy również równowagę

Skutki niewygaśnięcia odruchu:

• problemy z pełzakowaniem i raczkowaniem
• zaburzony rozwój kontroli główy
• nieprawidłowa postawa ciała (garbienie się)
• trudności związane z umiejętnością poruszania się i oceny przestrzeni

Rodzicu ! Pamiętaj, że odruchy to również świetna informacja zwrotna dla Ciebie od Twojego dziecka. Gdy podczas codziennych czynności pielęgnacyjnych pojawia się np. odruch Moro, jest to sygnał od Twojego maleństwa, że potrzebuje większej delikatności. Noworodek nie zakomunikuje Ci inaczej swojego dyskomfortu,strachu niż właśnie w ten sposób. Wczytaj się w sygnały płynące z jego ciała :)